Strefa marek
Poradnik nr 10 - bezpieczeństwo zabawek
Nowe regulacje dotyczące bezpieczeństwa zabawek

Bezpieczeństwo zabawek od początku funkcjonowania Wspólnoty Europejskiej stanowiło jeden z kluczowych elementów integracji. Naczelnym założeniem było stworzenie wspólnych, horyzontalnych oraz szczegółowych przepisów określających zasady wprowadzania do obrotu wyrobów, które nie będą stwarzały zagrożenia dla ich użytkowników, w szczególności dzieci.

Bezpieczeństwo zabawek

Od 20 lipca 2011 r. obowiązuje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek. Została ona wdrożona do polskiego systemu prawnego poprzez rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek (DzU nr 83, poz. 454 ze zm.). W związku z ciągłym rozwojem przemysłu, techniki oraz myśli technologicznej na rynku wspólnotowym pojawił się szereg produktów oraz rozwiązań, które nie znajdowały odzwierciedlenia w obowiązującym systemie prawnym. Taki stan w dużym stopniu rzutował na bezpieczeństwo użytkowników oraz wskazywał liczne niedoskonałości przyjętych rozwiązań legislacyjnych. Należy zwrócić uwagę na wyraźne rozdzielenie, jakie wprowadziły dwie ustawy: Ustawa z dnia 30.08.2002 r. o systemie oceny zgodności (DzU nr 166, poz. 1360 ze zm.) oraz Ustawa z dnia 12.12.2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (DzU nr 229, poz. 2275 ze zm.). W uproszczeniu, uchwalając ww. akty prawne, dokonano podziału wyrobów na te, które podlegają obowiązkowemu oznakowaniu znakiem zgodności CE (w tym zabawki), oraz pozostałe, dla których określono ogólne wymagania bezpieczeństwa. Problem pojawiał się, gdy wyrób spełniał zasadnicze wymagania określone w przepisach szczegółowych oraz normach zharmonizowanych (obowiązkowych), a mimo to nie był bezpieczny w rozumieniu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Nowa ustawa umożliwiła przeprowadzenie oceny bezpieczeństwa wyrobu spełniającego wymagania, a mimo to niebezpiecznego.

Rozwiązanie tego oraz szeregu innych problemów miała przynieść opublikowana 13 kwietnia 2016 r. Ustawa o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (DzU z 2016 r., poz. 542). Potrzeba przygotowania i wydania nowej ustawy wynikła z konieczności zapewnienia spójności polskich regulacji dotyczących systemów oceny zgodności z systemem europejskim, określonym w nowych ramach prawnych. Za jej nadrzędny cel uznano poprawę bezpieczeństwa wyrobów nieżywnościowych oferowanych do sprzedaży na rynku europejskim. W ustawie określono: zasady przeprowadzania oceny zgodności produktów, obowiązki podmiotów gospodarczych, warunki i tryb udzielania akredytacji, zasady i tryb autoryzacji jednostek oceniających zgodność, zadania Polskiego Centrum Akredytacji oraz zasady funkcjonowania systemu nadzoru rynku, a także system kar.

Ustawa o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (DzU z 2016 r., poz. 542) obejmuje swym zakresem dyrektywy:

  • 2009/48/WE – w sprawie bezpieczeństwa zabawek;
  • 2013/29/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku wyrobów pirotechnicznych;
  • 2013/53/UE – w sprawie rekreacyjnych jednostek pływających i skuterów wodnych;
  • 2014/28/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku i kontroli materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego;
  • 2014/29/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku prostych zbiorników ciśnieniowych;
  • 2014/30/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do kompatybilności elektromagnetycznej;
  • 2014/31/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku wag nieautomatycznych;
  • 2014/32/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku przyrządów pomiarowych;
  • 2014/33/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów;
  • 2014/34/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej;
  • 2014/35/UE – w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku sprzętu elektrycznego przewidzianego do stosowania w określonych granicach napięcia.

Oznacza to, że pozostałe dyrektywy nadal pozostają pod jurysdykcją Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. Najważniejszą zmianą, jaką wprowadziła nowa ustawa, jest system kar finansowych wprowadzony w miejsce grzywien nakładanych w trybie przepisów karnych (wniosek do sądu i prokuratury). Kary finansowe nakłada organ nadzoru prowadzący postępowanie. I tak:

  • producent, importer instalator, który wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyrób niezgodny z wymaganiami, podlega karze pieniężnej w wysokości do 100 tys. zł;
  • producent, importer instalator, dystrybutor, który wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyrób podlegający oznakowaniu CE, lub dystrybutor, który udostępnia na rynku taki wyrób bez stosownego oznakowania, podlega karze pieniężnej w wysokości do 20 tys. zł;
  • producent oraz instalator, który nie dopełnia obowiązku w zakresie dołączenia do wyrobu sporządzonej w jasnej, zrozumiałej i czytelnej formie (w języku polskim) instrukcji lub informacji dotyczących bezpieczeństwa użytkowania bądź kopii deklaracji zgodności lub etykiety, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • producent oraz instalator, który nie dopełnia obowiązku w zakresie dołączenia do wyrobu informacji umożliwiających jego identyfikację (sporządzonych w języku polskim) lub informacji umożliwiających identyfikację wyrobu, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • importer, który nie dopełnia obowiązku w zakresie dołączenia do wyrobu sporządzonych w jasnej, zrozumiałej i czytelnej formie (w języku polskim) instrukcji lub informacji dotyczących bezpieczeństwa użytkowania/etykiety bądź umożliwiających identyfikację wyrobu lub umieszczenia na wyrobie informacji umożliwiających jego identyfikację (sporządzonych w języku polskim) lub dołączenia do wyrobu (w stosownych przypadkach) kopii deklaracji zgodności lub innych dokumentów, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • producent oraz instalator, który nie dopełnia obowiązku sporządzenia i przechowywania dokumentacji technicznej wyrobu, deklaracji zgodności oraz dokumentacji niezbędnej do wykazania zgodności wyrobu, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • importer, który nie dopełnia obowiązku przechowywania kopii deklaracji zgodności lub obowiązku zapewnienia udostępniania organowi nadzoru rynku dokumentacji technicznej, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • upoważniony przedstawiciel, który nie dopełnia obowiązku w zakresie przechowywania dokumentacji technicznej, deklaracji zgodności oraz dokumentacji niezbędnej do wykazania zgodności lub udzielenia organowi nadzoru rynku informacji i udostępnienia dokumentacji (w języku polskim) w celu wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami, podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 tys. zł;
  • podmiot gospodarczy, przedsiębiorca będący użytkownikiem wyrobu, który uniemożliwia lub utrudnia organowi nadzoru rynku przeprowadzenie kontroli, podlega karze pieniężnej w wysokości do 30 tys. zł;
  • kontrolowany, który niszczy próbkę kontrolną lub usuwa ją spod zabezpieczenia lub uniemożliwia zbadanie tej próbki bądź przechowuje niezgodnie z warunkami określonymi w art. 72 ust. 4, podlega karze pieniężnej w wysokości do 30 tys. zł.

Ustalając wysokość kar pieniężnych, organ nadzoru rynku uwzględnia w szczególności: stopień i okoliczności naruszenia przepisów ustawy, liczbę wyrobów niezgodnych z wymaganiami wprowadzonych do obrotu, oddanych do użytku lub udostępnionych na rynku, uprzednie naruszenie przepisów ustawy, współpracę z organem nadzoru rynku prowadzącym postępowanie, a w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania. Należy pamiętać, że organ nadzoru może odstąpić od nałożenia kary pieniężnej, jeżeli podmiot gospodarczy podlegający karze przedstawił dowody potwierdzające wykonanie postanowienia, takie jak: usunięcie niezgodności wyrobu, wycofanie wyrobu z obrotu lub użytku, odzyskanie wyrobu, zniszczenie wyrobu, lub powiadomienie konsumentów bądź innych użytkowników o stwierdzonych niezgodnościach, określając termin i sposób powiadomienia.

W związku z wprowadzeniem nowej ustawy konieczne było przygotowanie oraz opublikowanie 20.10.2016 r. przez Ministra Rozwoju i Finansów nowego rozporządzenia w sprawie wymagań dla zabawek, w którym określono wymagania dla zabawek, procedury oceny zgodności, zakres dokumentacji technicznej, sposób oznakowania zabawek oraz elementy deklaracji zgodności.

Rynek Zabawek


Artykuł powstał przy współpracy redakcji Ateneum i magazynu "Rynek Zabawek"

BMMJ Solutions

Consulting Group

Źródło fotografii: Shutterstock.com